Underjordiske labyrintar
"Kva faen, sa eg, og med eitt stod dei omkring oss,
skapningar kledd i filler, med faklar i hendene, dei ropte
BIBLIOTEKARBLOD,
BIBLIOTEKARBLOD, og krafsa mot meg…"
Av Lars Petter
Sveen, bibliotekarstudent og forfatter
"Kva faen, sa eg, og med eitt stod dei omkring oss,
skapningar kledd i filler, med faklar i hendene, dei ropte
BIBLIOTEKARBLOD,
BIBLIOTEKARBLOD, og krafsa mot meg…"
Av
Lars Petter
Sveen, bibliotekarstudent og forfatter
For ei tid
tilbake hadde eg sommarjobb på Stortingsbiblioteket. Eg sat i det eine
magasinet i kjellaren og katalogiserte gamle bind av Stortingsforhandlingane.
Nokre gonger kunne lysrøra i taket slukke, og alt omkring meg vart svart. Da
reiste eg meg i blinde, velta nokre bind av forhandlingane, ramla og slo kneet
i ei tralle, før eg kom meg bort til døra og ut i gangen der lyset framleis
skinte. Som oftast kom elektrikaren med ein gong, sa no igjen, no igjen, eg
skjønner ikkje dette, og gjekk inn på eit lite kott, ropte er det lys no, og eg
sa nei, og han skrudde på noko, ropte ein gong til: ER DET LYS NO! Og eg sa ja,
og han kom ut og heldt fram med å seie, enda ein gong, ja, skjer det igjen så,
så får du berre, og han forsvann bortetter gangen.
Det var ein heller einsam jobb, oftast sat
eg der aleine. Dei enorme tunnellgangane som strekk seg under jorda omkring
Stortinget er lik underjordiske labyrintar, og magasinet eg sat i var i ein
heller isolert del av tunnellsystemet. Av og til kunne ein folkevalt eller ein
tilsett stikke hovudet inn, sjå på bokhyllene, gå bort til dei og bli ståande
der å stirre. Når eg så spurte om dei trengte hjelp, skvatt dei til og sa nei,
nei, det går fint, eg treng nokre bøker til ferien, så de har opent her nede
også, ja, ja det er jo, og eg sat med ryggen til og fylte ut felt 505 i
katalogposten.
Eg hadde jobba i to veker da eg, på ei
kveldsvakt, vart var nokre lyder som kom frå tunnellgangen. No var eg ikkje
uvand med lydar, over hovudet mitt suste det til stadig rørpost eller traller
med post på det langstrakte skinnesystemet. Men lyden eg høyrte denne kvelden
var annleis. Det høyrtes ut som song. Eg reiste meg frå stolen min, og gjekk ut
i gangen, men det var ikkje nokon der. Så eg gjekk tilbake til arbeidspulten og
sette meg ned att. Da kom lyden tilbake, og eg reiste meg, vart ståande ved
pulten, sa hallo, men lyden var borte att. Eg sette med ned enda ein gong,
skrudde på radioen, men det var berre snakk der, så eg skrudde han av, oppretta
ein nye katalogpost på maskina og starta med det første feltet, da ein skapning
som stod rett bak meg sa: Kor langt har du komme no. Eg heldt blikket festa på
skjermen framfor meg. Snudde meg sakte, og der, berre ein halv meter frå meg,
stod ein mann i ein brun dress med vest og ein hatt under arma. Orsak, sa eg.
Kor langt har du komme, sa mannen, og hosta, sa orsak, det er denne hosta, ho
går aldri vekk, det var dei forbanna ovnane. Eg venta til han var ferdig, sa eg
var komme til 1962-63 årgangen. Jaså, sa han, seier du det, og du går bakover,
gjer du ikkje. Ja, sa eg. Han smilte, sa ja, ja, det er bra, det er bra. Eg
sette meg ned att og skulle til å begynne å jobbe att, men mannen heldt fram
med å snakke. Eg heiter Håkon, sa han, det er fint å sjå at også den unge
generasjonen viser interesse for dette. Hm, sa eg, så bra. Dersom du skulle
trenge hjelp til noko, så berre sei i frå, sa eg, og snudde meg, men han var
borte. Eg reiste meg, sa hallo, men det var ingen der, berre meg og hyllene og
bøkene og summinga av lysrøra, som om en sverm med slumrande insekt var blitt
vekt og no irritert flomte ut i gangane og magasinet.
Eg beit meg ikkje noko vidare merke i
hendinga, men dei neste dagane jobba eg tidleg, og tenkte det kanskje var best.
Neste veke var eg sliten og lei. Det regna
i Oslo, og temperaturen kom seg knapt over femten grader celsius. Når eg kom
opp frå undergrunnen ved Egertorget, var det som å komme opp til ei verd som
sakte vart vaska bort.
Torsdagen denne veka jobba eg seinvakt, og
det verka som heile Stortinget var tømt for menneske. Eg sat i magasinet, og
sjølv skinnane over hovudet mitt var stille. Denne kvelden var eg komme ned til
årgangen 1937-38. Det var noko mekanisk over det å fylle ut katalogpostane no.
Og det var omkring klokka åtte om kvelden eg høyrte songen att.
Eg reiste meg og stelte meg ved døra ut til
gangen. Ho var halvvegs lukka. Eg stod der og høyrte songen komme nærmare og
nærmare. Med eitt gjekk lyset. Det var eit lite knepp, og så: Fullstendig
mørke. Eg reiv opp døra, men også gangen der ute var dekt av eit svart kol som
fylte opp alle krokar. Hallo, sa eg, hallo, HALLO. Men det var ingen som
svarte. Eg banna, snudde meg, og slo kneet inn i veggen, banna meir, og høyrte
songen att, nærmare og tydelegare no. Og med eitt kjente eg nokon ta omkring
halsen min, kalde fingre, eg skreik, slo ut med hendene, og like plutseleg
forsvann grepet. Eg låg på golvet, peste, stønna. Ta det med ro, høyrte eg
nokon ved sida av meg seie, og der, i mørket, på golvet, stod mannen frå
forrige veke, han heldt to bøker i hendene sine, og det lyste av dei, og han
ropte: KOM FRAM, KOM FRAM. Kva faen, sa eg, og med eitt stod dei omkring oss,
skapningar kledd i filler, med faklar i hendene, dei ropte BIBLIOTEKARBLOD,
BIBLIOTEKARBLOD, og krafsa mot meg, så ropte mannen att: KOM FRAM, og
skapningane snudde seg mot han. Dei stoppa, stirde på mannen som stod der. Så
ropte dei alle i kor: HÅKON NYHUS! NEI, NEI, ALT ER TAPT! Og mannen vifta med
den lysande bøkene, sa MÅTTE DEWEY DRIVE DE VEKK FRÅ DENNE UNGE
BIBLIOTEKARSTUDENTEN! Og faklane til skapningane brann bort, flammane kveiktes
i mørket, slik alt vil slokne ein kveld, og medan elden vart blå og løyste seg
opp til ingenting, svann også skapningane.
Mannen kom bort til meg no, han la handa på
skuldra mi, sa reis deg opp, guten min, reis deg opp. Eg reiste meg, såg på
han. Og han sa: Ikkje la dei marknadsliberalistiske åndane få fatt på deg, hald
fast på den rette trua: Biblioteket er for alle, biblioteket er for alle! Kven
er du, sa eg, og han smilte svakt, slapp meg, gjekk bakover inn i mørket han
kom frå, og sa lågt: Eg er berre ein gneiste av den store eld, guten min, og
med det vart han borte.
Lars Petter Sveen skriver spalten "Den bibliotekariske tenkemåten" i Bok og Bibliotek.
